Het debat werd ingeleid door een brief van dikke Freddy waarbij niemand onberoerd bleef. Het werd pijnlijk duidelijk in welke schrijnende situaties maatschappelijk kwetsbare en mensen in armoede vandaag in Vlaanderen leven. Mensen met een arbeidshandicap die door hun vervangingsuitkering onder de armoedegrens leven, energiemaatschappijen die mensen afsluiten van elektriciteit en gas en ga zo maar door. De centrale vraag van de dag was simpel: ‘Dames en heren politici, wat gaan jullie hier aan doen?’

Onder leiding van Chris de Nijs (moderator) gingen Hannes Anaf (SP.A), Ward Kennes (CD&V), Kris Van Dijck (N-VA), Jef Van der Aa (PVDA+), Frank Wilrycx (open Vld) en Kim Buyst (Groen) met elkaar in debat.

In de horeca is er nog werk genoeg…

Rond het thema arbeid en inkomen bleken de verschillen tussen de partijen groot. Zo kiezen NV-A en Open VLD resoluut voor de afschaffing van de automatische loonindexering, om de loonkost te drukken. PVDA+ en SP.A vinden dit een slechte maatregel. Door het loon van werknemers niet meer automatisch aan te passen aan de stijgende levensduurte daalt volgens hen de koopkracht en zal de armoede alleen maar toenemen. Dit is trouwens een maatregel die de aller armste het hardst zal raken.

Het creëren van jobs is voor alle partijen een topprioriteit. Een vaste job is de beste garantie om niet in armoede te belanden. Al mogen het dan geen mini jobs zijn zoals in Duitsland, waar het fenomeen werkende armen al maar vaker voorkomt voegde SP.A hier aan toe. Hoe deze job er moeten komen, daarover verschilde de partijen wel van mening. Stimuleren van de private markt door lastenverlagingen volgens Open Vld en N-VA, creëren van meer overheidsjobs volgens PVDA+.

In de horeca is er blijkbaar nog werk genoeg. Men moet dus meer inzetten op een echt activeringsbeleid volgens N-VA. Dit gebeurt al volgens andere partijen al is de werking van de VDAB zeker nog voor verbetering vatbaar. Iedereen zal langer moeten werken, 55 + zullen in de toekomst meer begeleid worden naar een nieuwe job en verplicht worden te herscholen indien nodig. Voor PVDA+ is dit niet de oplossing. Zij pleiten voor fakkelbanen waarbij oudere werknemers hun job doorgeven aan jongeren.

Selectieve kinderbijslag …

De sociale zekerheid is dringend aan een hervorming toe. Niet elke partij heeft dit met zoveel woorden gezegd maar het bleek toch de algemene teneur. Voor N-VA en Open Vld betekent dit alvast het beperken van de werkloosheidsvergoedingen in de tijd met een maximum van 3 jaar. Al kan men ook al na 2 maanden zijn uitkering verliezen afhankelijk van het aantal jaren men reeds gewerkt heeft. Geen goed idee volgens de andere partijen.

De kinderbijslag is na de zesde staatshervorming een Vlaamse aangelegenheid. Groen en PVDA+ willen deze kans alvast grijpen om de kinderbijslag selectief te maken. Een basis kinderbijslag voor iedereen, mensen met een laag gezinsinkomen krijgen wat meer. Volgens CD&V bestaan er betere manieren om aan herverdeling te doen, kinderen met een beperking krijgen wel meer kinderbijslag, net zoals vandaag de dag.

Iedereen heeft recht op een kwalitatieve, betaalbare woning

De Vlaamse woonbonus, voormalige hypothecaire lening biedt vooral gezinnen met een gemiddeld en hoog inkomen de kans een eigen woning te verwerven. Gezinnen met een laag inkomen hebben gewoon te weinig geld om een huis te kopen en kunnen niet genieten van deze fiscaal aantrekkelijk maatregel. Open Vld, N-VA en CD&V kiezen resoluut voor het behoud van deze maatregel. De andere partijen hebben elk een voorstel klaar om de woonbonus te hervormen. Ze hopen hierdoor woonkosten voor mensen met een laag inkomen te drukken.

Er zijn te weinig kwalitatieve en betaalbare huurwoningen in Vlaanderen. Elke partij lijkt het hiermee eens. De oplossingen verschillen echter. PVDA+ ziet vooral heil in het bouwen van meer sociale woningen terwijl N-VA en Open Vld de private markt willen ondersteunen en stimuleren om meer betaalbare huurwoning aan te bieden. Dit door fiscale voordelen te voorzien voor de verhuurders.

De gebruiker betaalt…

Na het vrijmaken van de energiemarkt zijn de energieprijzen in België gestegen. Dit is geen politieke stelling maar een feit dat elke partij erkende. Na heel wat discussie over wiens schuld dit nu net was kwamen er ook voorstellen om de energiekosten te “normaliseren” of “te doen dalen”, naargelang welke partij er aan het woord was.

Groen maakt van hernieuwbare energie een sterk programmapunt. Ze wezen er ook op dat er nog teveel energie verspild werd in België en dat we met z’n alle moeten evolueren naar een systeem waarbij de gebruiker betaald. Kwistig omspringen met energie kunnen we ons niet permitteren. Wanneer men energiezuinige maatregelen wil stimuleren gebeurt dit best met algemene middelen (belastinggeld) volgens Open Vld.

CD&V toverden een wit konijn uit de hoed dat door alle partijen als bijzonder aantrekkelijk aanbeden werd. Innovatie! Inzetten op geothermie (energie halen uit de warmte die aanwezig is in de aarde). De Kempen blijkt hier als regio uitermate geschikt voor te zijn. Aan het enthousiasme van onze politici te zien hebben we hierdoor de lotto gewonnen.

Hoe gaan we al deze wonderlijke plannen rond arbeid en inkomen, sociale zekerheid, wonen en energie betalen? Volgens SP.A, Groen en PVDA+ moeten we naast besparingen ook nieuwe inkomsten zoeken en vinden via een “vermogenstaks”. Geld dat geld opbrengt moet belast worden en/of afhankelijk van de partij de inkomens boven 1 000 000 euro 1% extra belasten. Open Vld en N-VA vonden dit een zeer slecht idee. CD&V bleef opvallend stil over dit voorstel. N-VA en Open Vld willen met lastenverlagingen voor de bedrijven meer jobs creëren en zo de uitgaven verkleinen en inkomsten doen stijgen, samen met besparingen binnen de overheid, minder overheidspersoneel meer privatisering zorgt dit voor meer “zuurstof”.

Minimumuitkeringen

Aan het einde van het debat wou de moderator nog weten wat de partijen dachten over de minimumuitkeringen. Moeten deze opgetrokken worden tot boven de Europese armoedegrens? Elke politieke partij ging volmondig akkoord, goed nieuws! Net als de voorbije 25 jaar kijken mensen in armoede vol verwachting uit naar de realisatie van deze beloften. Eindelijk niet meer in armoede hoeven te leven.

Nu kijken we uit naar de periode na de verkiezing. Het is pas dan dat het beleid gemaakt zal worden en zal blijven wie zijn woorden kan omzetten in daden. Hiermee hopen we dat het daden zullen zijn die voor iedereen iets zal opleveren en waarbij de zwaksten niet de kruimels moeten krijgen!

Wanneer -met het grootste respect gezegd- ouwe krijgers Sleeckx en Van Elsen de messen scherpen om over solidariteit te debatteren, is vuurwerk verzekerd en wil Suiker daarbij zijn. Krachtige taal, heftige gebaren, af en toe een vloek en regelmatig een vuistslag op tafel: voor minder gingen we niet. We kregen waar we voor kwamen.

Vieille Montagne, 1971

Het debat begon met een uitgebreide terugblik op wat solidariteit vroeger was. Sleeckx en Van Elsen waren in 1971 betrokken bij de staking in Balen, bij Vieille Montagne. Jef Sleeckx was nog geen politicus, Van Elsen nog geen vakbondsman. Jef Sleeckx gaf geschiedenis en zette zich in zijn vrije tijd in voor de derde wereld. De amper 20-jarige Kris Van Elsen was propagandist bij de KAJ. Van Elsen: “Bedrijven zijn nu anders gestructureerd dan vroeger. Ten tijde van de staking in Balen hadden bedrijfsleiders nog iets te zeggen. Tegenwoordig mogen ze alleen nog budgetten beheren. Als er een betoging of een staking is, kunnen ze vaak makkelijker hun paraplu opentrekken, zeggen dat ze niet bevoegd zijn en dat de beslissingen elders genomen worden”. Sleeckx: “Ook de middelen om iets af te dwingen, zijn veranderd.” Van Elsen: “Klopt! Een 24 uursstaking is geen staking. Hoogstens een prikactie. Dat is het plezantste wat er is. Staken is oorlog. Ik heb in Wales de staking van mijnwerkers bezocht die een jaar duurde. Ik kan je vertellen: dat is een ramp.” Sleeckx: “De eerste week van een staking is plezant. Je gaat niet werken en je kan pinten pakken met je maten. De tweede week is de lol er al af. Vanaf de derde week krijg je problemen omdat er geen geld meer binnenkomt. Daarom is het zo belangrijk dat de vrouwen achter de staking staan. Ik heb indertijd, in Balen, de vrouwen ingeschakeld. Zij maakten voedselpakketten. Zo voelden ze zich betrokken.” Van Elsen: “Na een tijd begint inderdaad de vuile oorlog. Een psychologische oorlog, om precies te zijn. De bedrijfsleiders weten dat sommige arbeiders op droog zaad zitten. Dat zijn de eersten die men kan overhalen om terug te komen werken. Ze beginnen die los te weken. Als dat lukt, wordt de solidariteit gebroken.” Sleeckx: “Juist! Ik herinner me nog goed het moment waarop ik voor het eerst dacht: ‘Wij kunnen deze strijd niet verliezen’. Dat was toen ik Jef Mangelschots, een doodbrave arbeider, met zijn fiets op de brug zag staan. ‘Meneer André’, directeur van Vieille Montagne, sprak Jefke vriendelijk toe. ‘Kom toch binnen, Jef’. En Jef antwoordde: ‘Neen, ik blijf bij mijn maten.’ Kippenvel is dat! Je moet je dat proberen in te beelden. Die situatie was veel erger dan de strijd tussen David en Goliath. Die directeur was een halfgod. Daar nam iedereen zijn klak voor af. Er zijn tonnen moed nodig om zo iemand tegen te spreken.”

Solidariteit nu

Gespreksleider Dirk Barrez sloeg de brug naar het heden en vroeg of er lessen te trekken zijn uit het verleden. Van Elsen: “De voornaamste les is dat solidariteit nog altijd het grootste wapen is om iets gedaan te krijgen. We moeten niet ver teruggaan in de tijd om het bewijs te vinden. Veel mensen vinden het niet eerlijk dat de werknemers bij Ford Genk zo’n goede vergoedingen uit de brand konden slepen, terwijl dat elders, bij andere sluitingen, niet mogelijk bleek. Maar dat heeft niet veel met eerlijkheid te maken. Ze kregen dat in Genk voor mekaar omdat ze zo goed georganiseerd waren en omdat ze één  front vormden.” Sleeckx: “Staken is nog altijd relevant en kan nog altijd zijn vruchten afwerpen. Maar het moet pas het laatste middel zijn. Je gaat pas staken als alle andere gesprekken en acties hebben gefaald. Ook ik wil het belang van solidariteit onderstrepen. 200 treinbestuurders die een dag het land platleggen: dat heeft niks met solidariteit te maken. Met zo’n actie wek je meer wrevel op dan wat anders.” Van Elsen: “Klopt. Maar het is niet altijd even gemakkelijk om alternatieven te vinden.” Sleeckx: (vuistslag op tafel) “Laat alle treinen gewoon rijden en iedereen gratis opstappen! Dan krijg je sympathie in heel het land en zet je de bazen pas echt onder druk.” Dirk Barrez speelde advocaat van de duivel. “Ik hoor jullie zeggen dat er geen echte stakingen meer zijn, dat een 24 uursstaking hoogstens een prikactie is die weinig oplevert. Hebben sociale bewegingen dan nog wel nut? Hoe kunnen de sociale bewegingen hun gram nog halen? Sleeckx: “Eén ding is zeker: als niemand iets doet, verandert er helemáál niks. Van mij heb je trouwens niet gehoord dat een 24 uursstaking geen nut kan hebben. Het is inderdaad geen echte staking, maar het is wel een serieuze vingerwijzing. Een dreigement: ‘Pas op of we gaan verder’”. Van Elsen: “Ik blijf hameren op het belang van solidariteit. Als 10.000 mensen de straat op gaan, worden ze genegeerd. Als het er 100.000 zijn, wordt naar hen geluisterd. Zo simpel is het. Wees maar gerust: de kracht van de getallen speelt.” Sleeckx: “Iedereen moet zich bewust worden van het feit dat solidariteit nodig is. Anders komen we er niet. Ons grootste probleem vandaag is de vergrijzing. Iedereen zal bereid gevonden moeten worden om zijn steentje bij te dragen en solidair te zijn. Vandaar dat solidariteit op school moet onderwezen worden.  Het onderwijs moet een solidaire mentaliteit kweken bij de leerlingen.” Van Elsen: “Dat kan nooit kwaad, maar de crisis pak je aan door concrete, harde maatregelen. Niet door sensibiliseringscampagnes waar je pas veel later resultaat van ziet. Er moet aan drie zaken gesleuteld worden: werk, inkomen en sociale zekerheid. Dat zijn de drie pilaren waar alles op steunt. Ten eerste is er het werk. Laten we mekaar geen blaasjes wijsmaken. We zullen in de toekomst langer moeten werken dan nu. Wat sociale zekerheid betreft, ben ik categoriek: niemand mag -roerend en onroerend goed samengeteld- meer dan een miljoen euro bezitten. Boven het miljoen moet alles afgegeven worden aan de sociale zekerheid. En ten derde zouden er rechtvaardige inkomens moeten ingevoerd worden. In de jaren 70 sprak men over de verhouding 1-5. Het hoogste loon mag maximum vijf keer groter zijn dan het minimumloon. Weg dus met de superlonen. Maar de jaren 70 zijn precies lang geleden. Ik hoor nog spreken over rechtvaardige inkomens en over een verhouding 1-5. Toch is er de hoop. Ik hoorde de nieuwe burgemeester van New York zopas zeggen dat hij in zijn stad arm en rijk dichter bij mekaar wil brengen. Dat is toch al een stap in de goede richting. Hij heeft gelijk. Ongelijkheid is een tikkende tijdbom.” Sleeckx: “Als mensen niets meer te verliezen hebben, kunnen ze gevaarlijk worden. Kijk maar naar Griekenland. Daar stemmen ze nu zelfs voor een nazipartij.”

Mondiale solidariteit

Zowel Jef Sleeckx als Kris Van Elsen zijn actief betrokken bij derdewereldbewegingen. Ter afronding van het debat over solidariteit wilden ze het ook specifiek hebben over mondiale solidariteit. [well type=”well-sm”]
Jef Sleeckx: “200 treinbestuurders die het land platleggen. Dat kan niet. Dat heeft niks met solidariteit te maken. Wat ze dan wel moeten doen? De treinen laten rijden en iedereen gratis laten opstappen.”
[/well] Van Elsen: “Ik wil eerst een lans breken voor eerlijke handel. Dat is makkelijk te realiseren en kost ons bijna niets. De muur is gevallen in 1989. De wereld is één geworden. Vakbonden hebben daar niet voldoende op ingespeeld, al wil ik het ook niet minimaliseren: er zijn zeker wel pogingen ondernomen. Maar er is weinig gerealiseerd. De textielsector in Azië keert nog altijd schandalig lage lonen uit. We beseffen het te weinig, maar we kunnen daar iets aan doen. Weet je hoeveel een broek of trui bij ons in de winkel meer zou kosten als de arbeiders in Azië wél een deftig loon zouden krijgen? 0,5 procent.  Natuurlijk zitten er addertjes onder het gras. Want als de arbeiders meer zouden verdienen, zal de directeur ook een loonsverhoging willen. En de tussenpersonen ook. Daar heb je dus goede syndicaten voor nodig die wereldwijd actief zijn.” Sleeckx: “Internationale solidariteit is nodig en het Westen zal daarin moeten investeren. We moeten zorgen dat er sterke vakbonden komen in de derde wereld. De leefomstandigheden moeten verbeteren. Vakbonden zijn daar het ideale middel voor. Een vakbond kan een bevolking omhoogtrekken. Daar moeten we nu werk van maken. Er is geen keuze. Zonder mondiale solidariteit stoppen we de migratiestromen nooit. Op zoek naar een menswaardig leven zullen de vluchtelingen blijven toestromen. Met duizenden.” Van Elsen: “We weten dat, Jef. We hebben het al zo vaak gezegd.” Sleeckx: (opnieuw een vuistslag op tafel) “Het woord is ontkracht. Je moet er daden aan verbinden!”